ทรงบาดาล สรรพคุณและประโยชน์
ทรงบาดาล ชื่อสามัญ Scrambled eggs, Kalamona
ทรงบาดาล ชื่อวิทยาศาสตร์ Senna surattensis (Burm.f.) H.S.Irwin & Barneby (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Cassia surattensis Burm.f.) จัดอยู่ในวงศ์ถั่ว (FABACEAE หรือ LEGUMINOSAE) และอยู่ในวงศ์ย่อยราชพฤกษ์ (CAESALPINIOIDEAE หรือ CAESALPINIACEAE)
สมุนไพรทรงบาดาล มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า สะเก้ง (เชียงใหม่), ขี้เหล็กหวาน (ขอนแก่น), พรึงบาดาล ตรึงบาดาล (ระยอง), ขี้เหล็กบ้าน (ภาคเหนือ), สะเก๋ง (ภาคตะวันตกเฉียงเหนือ), สะแก้ง เป็นต้น
ลักษณะของทรงบาดาล
ต้นทรงบาดาล เป็นพรรณไม้พื้นเมืองดั้งเดิมของไทย โดยมีถิ่นกำเนิดในเขตร้อนของทวีปเอเชีย ซึ่งรวมไปถึงประเทศไทยด้วย โดยจัดเป็นไม้พุ่มกึ่งไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลางที่มีความสูงได้ถึง 7 เมตร ลำต้นแตกกิ่งก้านสาขามากเป็นเรือนยอด เปลือกลำต้นเป็นสีน้ำตาลปนสีเทา แตกเป็นสะเก็ดเล็ก ๆ พรรณไม้ชนิดนี้เป็นพรรณไม้กลางแจ้ง ขึ้นได้ดีในดินทุกชนิด ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและวิธีการตอนกิ่ง แต่วิธีที่นิยมและได้ผลดีที่สุดคือวิธีการเพาะเมล็ด
ใบทรงบาดาล ใบเป็นใบประกอบแบบขนนกชั้นเดียว ออกเรียงสลับกัน มีใบย่อยประมาณ 5-10 คู่ ลักษณะของใบเป็นรูปรี ปลายใบมน โคนใบมน ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 1-2 เซนติเมตรและยาวประมาณ 2.5-4 เซนติเมตร หลังใบเรียบ ส่วนท้องใบมีขนประปราย
ดอกทรงบาดาล ออกดอกเป็นช่อตามศอกใบใกล้กับปลายยอด ในช่อดอกมีดอกประมาณ 10-15 ดอก มีก้านดอกรวมยาวประมาณ 2.5-5 เซนติเมตร ส่วนก้านดอกย่อยยาวประมาณ 1-2 เซนติเมตร ดอกย่อยเป็นสีเหลือง มีกลีบดอก 5 กลีบ ลักษณะของกลีบดอกเป็นรูปไข่ มีขนาดประมาณ 4-5 มิลลิเมตร เมื่อดอกบานจะมีขนาดกว้างประมาณ 2-4 เซนติเมตร ดอกมีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ สีเขียวอมเหลือง ดอกมีเกสรเพศผู้จำนวน 10 ก้าน เป็นหมัน 3 ก้าน โดยต้นทรงบาดาลมีดอกดก และสามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี
ผลทรงบาดาล ออกผลเป็นฝักแบน เรียบ มีขนาดกว้างประมาณ 1-1.5 เซนติเมตรและยาวประมาณ 7-20 เซนติเมตร เมื่อฝักแก่แล้วจะแตกออกตามตะเข็บ ภายในฝักมีเมล็ดประมาณ 15-25 เมล็ด ผิวของเมล็ดเป็นมันเงา มีขนาดกว้างประมาณ 4 มิลลิเมตรและยาวประมาณ 8 มิลลิเมตร
ภาพจาก : dnp.go.th
สรรพคุณและประโยชน์ของทรงบาดาล
- รากใช้รับประทานเป็นยาถอนพิษไข้ (ราก)
- รากมีรสขมเบื่อ ใช้ต้มกับน้ำดื่มเป็นยาถอนพิษผิดสำแดงหรือไข้ซ้ำ (ราก)
- รากนำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้สะอึก หรือจะใช้รากร่วมกับเถาสะอึกและรากมะกล่ำเครือ เป็นยาแก้อาการสะอึกอันเนื่องมาจากกระเพาะอาหารขยายตัว (ราก)
- อดอ่อนและใบอ่อนสามารถนำมาใช้รับประทานเป็นผักได้
- ในสมัยก่อนต้นทรงบาดาลได้รับความนิยมในการนำมาปลูกไว้ในบริเวณวัดอยู่พอสมควร เพราะนอกจากจะปลูกเพื่อความสวยงามแล้ว ดอกสีเหลืองของทรงบาดาลยังนำไปใช้ในการบูชาพระได้อย่างเหมาะสมอีกด้วย
- ต้นทรงบาดาลเป็นไม้มงคลอีกชนิดหนึ่ง ที่แม้จะไม่มีอยู่ในรายชื่อไม้มงคลที่ปลูกในบริเวณบ้าน แต่ก็ถือเป็นไม้มงคลที่ใช้ในการประกอบพิธีก่อฤกษ์หรือวางศิลาฤกษ์ในการก่อสร้างอาคารหรือถาวรวัตถุต่าง ๆ โดยจัดเป็น 1 ใน 9 ชนิดที่ใช้เป็นเสาเข็มตอก รองรับแผ่นศิลาฤทธิ์ และเป็นไม้มงคลลำดับที่ 6 อีกทั้งยังมีเชื่อว่าด้วยว่าจะทำให้เกิดความมั่นคง มีเทวดาให้ความคุ้มครอง และยังถือว่าจะช่วยบันดาลโชคลาภด้วย เพราะคำว่า "ทรงบาดาล" นั้นมีความหมายว่า ผู้เป็นใหญ่แห่งนาคพิภพ เชื่อว่าการปลูกต้นทรงบาดาลจะช่วยดลบันดาลให้เกิดโชคลาภ ทำให้มีฐานะดีขึ้น แต่บางคนก็กล่าวว่าทรงบาดาลหรือทรงยันดาลนั้น คือ การมีพลังอำนาจอันใหญ่ เกรียงไกร และได้รับการยกย่องจากผู้อื่น โดยการปลูกไม้เพื่อเอาคุณ คนโบราณนั้นให้ปลูกในวันเสาร์และปลูกทางทิศตะวันตกของบ้าน แต่ผู้ปลูกต้องเป็นผู้ประกอบอาชีพสุจริตด้วย จึงจะเป็นมงคลแก่ตัวผู้ปลูกและผู้อยู่อาศัยภายในบ้าน (บ้างก็ว่าจะช่วยขับไล่สิ่งชั่วร้ายได้ด้วย)
- ต้นทรงบาดาลเป็นไม้ยืนต้นที่หาได้ง่าย ขยายพันธุ์และปลูกเลี้ยงก็ง่าย อีกทั้งยังมีความแข็งแรงทนทาน มีอายุยืนนาน สามารถตัดแต่งรูปทรงได้เป็นอย่างดี ออกใบดก ดอกมีสีเหลืองสดใสสวยงาม นอกจากจะใช้ปลูกในบริเวณวัดอย่างในอดีตแล้วยังนิยมนำมาปลูกไว้ตามสถานที่อื่น ๆ อีกด้วย เช่น อาคารบ้านเรือน สวนหย่อม สวนสาธารณะ ตามทางเท้า และตามริมถนนสายใหญ่ในชนบท เป็นต้น
ขอบคุณที่มา : วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี , thaihealth (สสส.) , หมอชาวบ้าน
ภาพจาก : youtube : Janhom
