เข็มป่า (เข็มตาไก่ เข็มโพดสะมา) สรรพคุณและประโยชน์

เข็มป่า (เข็มตาไก่ เข็มโพดสะมา) สรรพคุณและประโยชน์

เข็มป่า ชื่อวิทยาศาสตร์ Ixora cibdela Craib จัดอยู่ในวงศ์เข็ม (RUBIACEAE)

สมุนไพรเข็มป่า มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า เข็มตาไก่ (เชียงใหม่), เข็มโพดสะมา (ปัตตานี), เข็มดอย (ภาคตะวันตกเฉียงเหนือ), เข็มไทย (ไทย) เป็นต้น

หมายเหตุ : เข็มป่าที่กล่าวถึงบทความนี้เป็นพรรณไม้คนละชนิดกันกับต้นเข็มป่าที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Pavetta indica L. (มีชื่อท้องถิ่นอื่นว่า เข็มโคก) และต้นข้าวสารป่า ที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Pavetta tomentosa Roxb. ex Smith. (มีชื่อท้องถิ่นว่า เข็มป่า เข็มแพะ เข็มขาว กระดูกงูเหลือ) ซึ่งทั้ง 3 ชนิดต่างก็มีสรรพคุณทางยาที่คล้ายคลึงกัน

ลักษณะของเข็มป่า

ต้นเข็มป่า จัดเป็นพรรณไม้พุ่มขนาดกลาง ลำต้นแตกกิ่งก้านต่ำ มีลักษณะเป็นทรงพุ่ม ลำต้นมีขนาดใหญ่ประมาณเท่าข้อมือ เปลือกต้นเป็นสีเทาปนสีน้ำตาล มีความสูงของต้นประมาณ 3-4 เมตร ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ดและวิธีการตอนกิ่ง มักขึ้นตามธรรมชาติในป่าทั่วไปในประเทศไทย

ใบเข็มป่า ลักษณะของใบเป็นรูปไข่ยาว ปลายใบเรียวแหลม ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 2.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 6-18 เซนติเมตร ใบเป็นสีเขียวสด

ดอกเข็มป่า ดอกมีขนาดเล็ก ๆ ออกดอกเป็นพวงเหมือนดอกเข็มธรรมดา แต่จะมีดอกเป็นสีขาว สามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี

ผลเข็มป่า ลักษณะเป็นผลกลมและมีเป็นสีเขียว ผลเมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีดำคล้ำ มีเนื้อหุ้มเมล็ด ใช้รับประทานได้ มีรสหวานปะแล่ม

สรรพคุณและประโยชน์ของเข็มป่า

1. ดอกใช้เป็นยารักษาโรคตาแดง ตาเปียก ตาแฉะ (ดอก)
2. เปลือกต้นนำมาตำคั้นเอาแต่น้ำใช้เป็นยาหยอดหูฆ่าแมงคาเข้าหู (เปลือกต้น)
3. ผลมีสรรพคุณเป็นยาแก้ริดสีดวงจมูก (ผล)
4. รากมีสรรพคุณเป็นยาแก้เสมหะในทรวงอกและในท้อง (ราก)
5. ใบใช้เป็นยาฆ่าพยาธิทั้งปวง (ใบ)
6. ผลใช้รับประทานได้ มีรสหวานปะแล่ม
7. ใช้ปลูกเป็นไม้ประดับได้ ดอกสวย มีกลิ่นหอม มักปลูกกันตามวัดวาอารามแล้วตัดแต่งให้เป็นทรงพุ่มให้ดูสวยงาม

ขอบคุณที่มา : วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี , thaihealth (สสส.) , หมอชาวบ้าน
ภาพจาก : addrun