อัลตราซาวนด์บอกอะไรได้บ้าง

ภาพจากmaerakluke.com

อัลตราซาวนด์บอกอะไรได้บ้าง

ถ้าท่านได้รับการตรวจ ด้วยเครื่องตรวจอัลตราซาวนด์ อย่างถูกวิธี ท่านสามารถ ทราบข้อมูลต่าง ๆ ได้หลาย ประการดังต่อไปนี้

มีการตั้งครรภ์หรือไม่ สตรีบางรายมีอาการ และ อาการแสดงบางอย่าง เช่นขาดประจําเดือน คลื่นไส้อาเจียน แต่ผลการตรวจปัสสาวะ ไม่แน่ชัดว่า มีการตั้งครรภ์หรือไม่ การตรวจด้วยเครื่อง อัลตราซาวนด์ จะทําไห้เห็นภาพของการตั้งครรภ์ได้ เช่น เห็นถุงน้ำของการตั้งครรภ์ในมดลูก หรือ บางรายอาจเห็นทารก ลอยอยู่ในถุงน้ำ ดังกล่าวด้วย

ทารกในครรภ์มีชีวิตหรือไม่ ทารกในครรภ์ที่มีชีวิตยู่ จะแสดงให้เห็น โดยพบการเต้นของหัวใจ หรือการเคลื่อนไหวของลำตัว ตั้งแต่อายุครรภ์ ประมาณ 7-8 สัปดาห์ ทารกใดก็ตาม ที่ตรวจไม่พบ การเคลื่อนไหว หรือการเต้นของหัวใจ ภายหลังอายุครรภ์ดังกล่าวแสดงว่าอาจเสียชีวิตไปแล้ว

การตั้งครรภ์นั้นผิดปกติหรือไม่ การ ตรวจด้วยอัลตราซาวนด์ สามารถบอกได้ว่า การตั้งครรภ์นั้น เป็นการตั้งครรภ์ปกติในโพรงมดลูก หรือตั้งครรภ์ผิดปกตินอกมดลูก หรือตั้งครรภ์ที่ไม่มีตัวทารก เช่น ตั้งครรภ์ไข่ปลาอุก

ภาพจาก th.theasianparent.com

ตรวจหาหรือยืนยันอายุครรภ์ สตรี จำนวนไม่น้อย ที่ไม่ทราบวัน ที่มีประจำเดือนครั้งสุดท้าย หรือมีประจำเดือนไม่แน่นอน จะทำให้คะเนวันกำหนดคลอดได้ยาก การตรวจด้วยอัลตราซาวนด์ เพื่อวัดส่วนต่าง ๆ ของทารก เช่น ความยาวของตัวทารก (Crown Rump Length) การวัดขนาดศีรษะของทารก การวัดขนาดความยาวต้นขา และวัดเส้นรอบบวง ช่องท้องของทารก จะช่วยทำให้นำมาคาดคะเนอายุครรภ์ของทารกในครรภ์ได้

การตั้งครรภ์นั้นมีทารกกี่คน เป็นครรภ์แฝดหรือไม่ เมื่อ แพทย์ตรวจครรภ์ แล้วสงสัยว่า การตั้งครรภ์ นั้นอาจมีทารกมากกว่า 1 คน เช่น หน้าท้องโตกว่าอายุครรภ์ น้ำหนักขึ้นมากกว่าปกติ หรือมีประวัติ ครรภ์แฝดในครอบครัว การตรวจด้วยอัลตราซาวนด์จะช่วยวินิจฉัยได้อย่างแม่นยำ

ทารกมีส่วนนำเป็นอะไร ทารกกลับหัวหรือยัง ? ข้อมูล ดังกล่าว จะทำให้แพทย์วางแผน การคลอด ได้ถูกต้องทารกเพศอะไร ? อัลตราซาวนด์สามารถ ตรวจเพศของทารกในครรภ์ ได้ตั้งแต่อายุครรภ์ ประมาณ 16 สัปดาห์ขึ้นไป แต่ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับ ชนิดของเครื่องมือ และความชำนาญของผู้ตรวจด้วย

ภาพจาก huggies.co.th

ทารกในครรภ์เจริญเจริญเติบโตดีหรือไม่ ใน รายที่สงสัยว่า ทารกในครรภ์ จะมีการเจริญเติบโต ไม่เป็นไปตามเกณฑ์ปกติ การใช้เครื่องอัลตราซาวนด์ เพื่อวัดขนาดของทารก เป็นระยะ จะช่วย ในการวินิจฉัยภาวะนี้ได้แน่นอนขึ้นทารกในครรภ์พิการหรือไม่ อัลตราซาวนด์ สามารถตรวจพบ ความผิดปกติ หรือความพิการ ของทารกในครรภ์ได้มากมาย เช่น

• ก.ระบบประสาท เช่นภาวะไม่มีกระโหลกศีรษะ ทารกมีศีรษะขนาดเล็ก หรือใหญ่กว่าปกติ
• ข.ระบบหัวใจ สามารถตรวจดูความผิดปกติของหัวใจทารกในครรภ์ เช่น ผนังหัวใจรั่ว ลิ้นหัวใจตีบ
• ค.ระบบทางเดินอาหาร เช่น ตับโต ม้ามโต ลำไส้อุดตัน
• ง.ระบบทางเดินปัสสาวะ เช่น ภาวะไม่มีไต ไตเป็นถุงน้ำ ไตอยู่ผิดตำแหน่ง กระเพาะปัสสาวะมีรูเปิดผิดที่เป็นต้น
• จ.ระบบโครงสร้าง เช่น กระดูกสั้นหรือยาวกว่าปกติ
• ฉ.ความผิดปกติอื่น ๆ เช่น นิ้วขาดหรือเกิน ตัวบวมน้ำ ปากแหว่งเพดานโหว่ เป็นต้น

รกมีความผิดปกติหรือไม่ เครื่องอัลตราซาวนด์ สามารถใช้ตรวจความผิดปกติของรก (อวัยวะในมดลูก ที่สร้างขึ้น ขณะตั้งครรภ์เพื่อนำอาหาร มาเลี้ยงทารกในครรภ์)ได้หลายประการ เช่น ก.ดูตำแหน่งของรก ในสตรีบางราย อาจมีรกเกาะต่ำ ขวางทางคลอดของทารก และทำให้มีเลือดออกได้มาก จำเป็นต้องผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง ข.ดูว่ารกมีการลอกตัวก่อนกำหนดหรือไม่ โดย ปกติรกจะลอกตัว ภายหลังทารกคลอดแล้ว ในรายที่มีรกลอกตัวก่อนกำหนด จะทำให้ทารกเสียชีวิตในครรภ์ได้ การตรวจด้วยเครื่องอัลตราซาวนด์ จะสามารถ บอกภาวะนี้ได้น้ำคร่ำหรือ น้ำหล่อทารกปริมาณปกติหรือไม่ อัลตราซาวนด์จะสามารถ บอกได้ว่า การตั้งครรภ์ ครั้งนี้มีปริมาณน้ำคร่ำ หรือ น้ำหล่อทารก มากหรือน้อยกว่าปกติหรือไม่ ปริมาณน้ำคร่ำที่มาก หรือ น้อย กว่าปกติมักมีความสัมพันธ์กับความพิการของทารกในครรภ์

นอกจากประโยชน์ดังกล่าวแล้วข้างต้น เครื่อง อัลตราซาวนด์ ยังสามารถใช้ช่วย ในการทำหัตถการบางอย่าง เช่น การเจาะน้ำคร่ำ เพื่อตรวจโครโมโซมของทารกในครรภ์ การตัดเนื้อรก การเจาะเลือด จาก สายสะดือทารกในครรภ์ และการให้ยา ทารกในครรภ์ โดยการใช้เครื่องอัลตราซาวนด์ ในการช่วยบอก ตำแหน่งเพื่อหัตถการต่าง ๆ ดังกล่าว

" เรียบเรียงจากคู่มือสำหรับสตรีตั้งครรภ์ "การตรวจอัลตราซาวนด์ในสตรีตั้งครรภ์"

โดย นพ.วิทยา ถิฐาพันธ์ พรเพ็ญ ตันติศิรินทร์สาขาวิชาเวชศาสตร์มารดาและทารก ภาควิชาสูติ-นรีเวชวิทยาคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล