ตาลเดี่ยว สรรพคุณและประโยชน์

ตาลเดี่ยว สรรพคุณและประโยชน์

ตาลเดี่ยว ชื่อวิทยาศาสตร์ Spathoglottis affinis de Vriese (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ว่า Spathoglottis lobbii Rchb.f., Spathoglottis regneri Rchb.f.) จัดอยู่ในวงศ์กล้วยไม้ (ORCHIDACEAE)

สมุนไพรตาลเดี่ยว เป็นกล้วยไม้เอื้องดินใบหมากที่มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า เหลืองพิศมร หัวข้าวเหนียว เอื้องหัวข้าวเหนียว เป็นต้น

หมายเหตุ : คำว่า Spathe แปลว่า ช้อน ส่วน Glotta แปลว่า ลิ้น จึงหมายถึงรูปทรงของกลีบปากที่มีลักษณะคล้ายลิ้น และต้นตาลเดี่ยวที่กล่าวถึงในบทความนี้เป็นคนละชนิดกับ ว่านตาลเดี่ยว หรือ ว่านดอกคำ ที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Hypoxis aurea Lour.

ลักษณะของตาลเดี่ยว

ต้นตาลเดี่ยว มีถิ่นกำเนิดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ฟิลิปปินส์ ปาปัวนิวกินี หมู่เกาะแปซิฟิกบางเกาะ และออสเตรเลีย มีการแพร่กระจายตั้งแต่ทางตอนเหนือของอินเดีย ศรีลังกา มาเลเซีย ไทย ฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย ออสเตรเลีย ปาปัวนิวกินี หมู่เกาะแปซิฟิก และทางตอนใต้ของจีน ในประเทศไทยพบได้ทางภาคเหนือ ภาคตะวันออก และทางภาคตะวันตก ตามป่าโปร่ง ชายป่าตามลานหินที่มีน้ำซับ ทุ่งโล่งที่ชื้นแฉะ โดยจัดเป็นกล้วยไม้ดิน มีความสูงประมาณ 25-50 เซนติเมตร หัวมีขนาดเล็ก ค่อนข้างแบนและเป็นรูปทรงแป้นหรือกลมรี มีรูปร่างไม่แน่นอน ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5-3 เซนติเมตร ผิวเรียบมีเยื่อบางใสคลุมอยู่ และเป็นกล้วยไม้ชนิดที่ทิ้งใบหมด ในฤดูแล้งจะพักตัวเหลือแต่หัว และในฤดูฝนจะสร้างใบและดอก โดยรวมมีลักษณะคล้ายกับเอื้องดินลาวมาก (Spathoglottis pubescens Lindl.)

ใบตาลเดี่ยว ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับเวียนเป็นวงรัศมี แผ่นใบมีลักษณะพับย่นคล้ายพัดจีนตามความยาวของใบ ลักษณะของใบเป็นรูปใบหอกแคบ ปลายใบเรียวแหลม มีขนาดกว้างได้ถึง 3 เซนติเมตรและยาวประมาณ 25-50 เซนติเมตร มีจำนวนใบประมาณ 2-4 ใบต่อต้น

ดอกตาลเดี่ยว ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบ ในหนึ่งช่อดอกจะมีดอกย่อยประมาณ 5-10 ดอก ก้านช่อยาวประมาณ 20-40 เซนติเมตร ก้านช่อกลมผอมแต่แข็งแรง มีใบประดับเล็ก ๆ ติดอยู่เป็นระยะ ดอกในช่อโปร่งเกิดจากกลางช่อขึ้นไป ก้านดอกยาวประมาณ 2-3 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงและกลีบดอกเป็นสีเหลืองหรือสีเหลืองอ่อน กลีบเลี้ยงจะมีขีดตามยาวสีน้ำตาล กลีบปากเป็นสีเหลืองเข้ม ที่โคนกลีบมีประสีน้ำตาลหรือม่วง ดอกเมื่อบานเต็มที่จะมีขนาดกว้างประมาณ 3.5-4 เซนติเมตร โดยจะออกดอกในช่วงเดือนตุลาคมถึงเดือนธันวาคม

ผลตาลเดี่ยว ผลเป็นผลแห้ง ลักษณะของผลเป็นรูปขอบขนาน แตกได้ตามยาว

ภาพจาก : medthai.com

สรรพคุณและประโยชน์ของตาลเดี่ยว

• ตำรับยาพื้นบ้านล้านนาจะใช้หัวนำมาตำผสมกับเหล้า ใช้เป็นยาทาแก้ฝี (หัว)
• ต้นตาลเดี่ยวเป็นกล้วยไม้ดิน เลี้ยงดูง่าย เป็นหัวอยู่ใต้ดิน ชอบแสงแดด ไม่ชอบที่แฉะ จะพักตัวในช่วงฤดูแล้งและจะแตกใบออกดอกในช่วงฤดูฝน ดอกเป็นสีเหลืองสดมีความสวยงาม จึงนิยมใช้ปลูกเป็นไม้ประดับ

ขอบคุณที่มา : วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี , thaihealth (สสส.) , หมอชาวบ้าน
ภาพจาก : mahosot.com