แพงพวยน้ำ สรรพคุณและประโยชน์

แพงพวยน้ำ สรรพคุณและประโยชน์

แพงพวยน้ำ ชื่อสามัญ Sunrose willow, Periwikle, Creeping water primrose, Water primrose

แพงพวยน้ำ ชื่อวิทยาศาสตร์ Ludwigia adscendens (L.) H.Hara (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Jussiaea repens L.) จัดอยู่ในวงศ์พญารากดำ (ONAGRACEAE)

สมุนไพรแพงพวยน้ำ มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า ผักแพงพวย, ผักพังพวย, ผักแพงพวยน้ำ, พังพวย ผักปอดน้ำ (ภาคเหนือ), ก้วย ชื่อเผื่อเข่า จุ่ยเล้ง นั่งจั้ว ปี่แป่ฉ่าย (จีนแต้จิ๋ว), กั้วถังเสอ สุ่ยหลง (จีนกลาง) เป็นต้น

ลักษณะของแพงพวยน้ำ

ต้นแพงพวยน้ำ มีเขตการกระจายพันธุ์ทั่วไปในเขตร้อนของทวีปเอเชีย ในประเทศไทยสามารถพบได้ทุกภาค โดยจัดเป็นพรรณไม้เถาเลื้อยหรือไม้ล้มลุกที่อาศัยอยู่ในน้ำ มีลำต้นทอดยาวไปตามผิวน้ำหรือบนดินเหลว มีความสูงของต้นประมาณ 30-60 เซนติเมตร ลำต้นไม่มีขนปกคลุม ลำต้นเรียบเป็นสีเขียวอมสีแดงเล็กน้อย ลักษณะอวบน้ำ เป็นรูปกลม เป็นข้อปุ่ม ตามข้อของลำต้นจะมีรากแก้วเป็นฝอยและมีปุ่มที่ช่วยในการพยุงตัว ทำให้สามารถลอยน้ำได้ ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและวิธีการแยกลำต้นปลูก มักขึ้นบนดินโคลนตามข้างทาง ทุ่งนา หรือตามห้วย หนอง คลองบึงต่าง ๆ (ในช่วงที่น้ำในนาและหนองบึงแห้งแล้ง ต้นแพงพวยน้ําก็ยังคงอยู่ได้ แม้ต้นจะแคระแกร็นและแข็ง นับว่าเป็นต้นไม้ที่มีความทนทานมากชนิดหนึ่ง)

ใบแพงพวยน้ำ ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ ลักษณะของใบเป็นรูปไข่กลับ ปลายใบมนรีหรือกลมมน โคนใบเรียวสอบเข้าหาก้านใบ ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 0.5-2.5 เซนติเมตรและยาวประมาณ 1.5-5 เซนติเมตร ผิวใบเรียบ บ้างว่ามีขนขึ้นปกคลุมทั้งสองด้านของแผ่นใบ หน้าใบเป็นสีเขียวเข้มเป็นมัน[1],[2]
ใบแพงพวยน้ำ

ดอกแพงพวยน้ำ ดอกเป็นดอกเดี่ยว โดยจะออกตามง่ามใบ ก้านดอกมีความยาวประมาณ 2-3 เซนติเมตร ดอกเป็นสีขาว ใจกลางของดอกเป็นสีเหลืองอ่อน ดอกมีกลีบดอก 5 กลีบ แตกออกเป็นแฉก 5 แฉก ลักษณะของกลีบดอกเป็นรูปไข่กลับ ยาวประมาณ 12 มิลลิเมตร ตั้งชูออกจากข้อ ดอกมีกลีบเลี้ยง 5 กลีบห่อหุ้มอยู่ มีเกสรเพศผู้ 10 ก้าน เพศเมีย 1 ก้าน มีรังไข่ 5 อัน อยู่ส่วนล่างของเกสร สามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี

ผลแพงพวยน้ำ ลักษณะของผลเป็นรูปกลมยาวแบบทรงกระบอก หรือเป็นรูปหลอดยาวคล้ายเทียนนา ยาวได้ประมาณ 2-3 เซนติเมตร มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 3 มิลลิเมตร ภายในผลมีเมล็ดจำนวนมาก ลักษณะของเมล็ดมีรูปร่างไม่แน่นอน และเป็นสีดำหรือสีน้ำตาล

ภาพจาก : oer.learn.in.th

สรรพคุณและประโยชน์ของแพงพวยน้ำ

1. ทั้งต้นมีรสจืด เป็นยาเย็น ออกฤทธิ์ต่อปอดและกระเพาะปัสสาวะ ใช้เป็นยาแก้ร้อนใน กระหายน้ำ ด้วยการใช้ต้นสดนำมาตำคั้นเอาน้ำ 60-120 กรัม ผสมกับน้ำผึ้งเดือนห้าอุ่นให้อุ่นใช้กินเป็นยา (ทั้งต้น) บ้างว่าใช้ส่วนยอดของลำต้นนำมาตำให้ละเอียด ใช้โปะกระหม่อมเด็กเป็นยาแก้ร้อนใน (ยอด)
2. แก้ไข้หวัดตัวร้อน ไอแห้ง ให้ใช้ยาแห้ง (ทั้งต้น) 30 กรัม นำมาต้มกับน้ำกิน (ทั้งต้น)
3. ใบมีสรรพคุณดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ แก้ไข้พิษร้อน (ใบ)
4. ช่วยขับน้ำชื้น (ทั้งต้น)
5. ช่วยแก้อาการปวดฟัน ด้วยการใช้พืชชนิดนี้ 60 กรัม นำมาต้มกับน้ำกิน (ทั้งต้น)
6. ช่วยแก้บิด (ทั้งต้น)
7. ช่วยแก้อาการท้องผูก ด้วยการใช้ต้นสด นำมาตำคั้นเอาน้ำ 60-120 กรัม ผสมกับน้ำผึ้งเดือนห้า แล้วอุ่นกิน (ทั้งต้น)
8. ทั้งต้นเป็นยาขับปัสสาวะ แก้โรคทางเดินปัสสาวะ (ทั้งต้น)
9. ช่วยแก้โรคหนองใน ปัสสาวะเป็นหนอง ด้วยการใช้ต้นสด 30 กรัม น้ำตาลกรวด 15 กรัม นำมาต้มรวมกัน ใช้กินหลังอาหาร วันละ 2 ครั้ง (ทั้งต้น)
10. ช่วยแก้อาการบวมน้ำ ด้วยการใช้แพงพวยน้ำ ชะเอมเทศ จุยฮ่วยเฮีย จุยเจ่ากับ หกเหล็ง อย่างละ 15 กรัม นำมารวมกันต้มกับน้ำกิน (ทั้งต้น)
11. ช่วยแก้ดีซ่านอันเกิดจากพิษสุรา ด้วยการใช้ต้นสด 1 กำมือ นำมาคั้นเอาน้ำผสมกับน้ำผึ้งเดือนห้ากิน (ทั้งต้น)
12. ใช้แก้แผลหกล้ม แผลเน่าเปื่อย แผลอักเสบอื่น ๆ ด้วยการใช้ต้นสดนำมาตำพอกบริเวณแผล (ทั้งต้น)
13. ช่วยแก้พิษงู งูกัด แมลงสัตว์กัดต่อย สุนัขบ้ากัด ด้วยการใช้ต้นสดล้างสะอาด 1-2 กำมือ นำมาตำคั้นเอาแต่น้ำกิน ส่วนกากที่เหลือนำมาพอกบริเวณแผล (ทั้งต้น)
14. ใบใช้พอกดับพิษปวดแสบปวดร้อน (ใบ)
15. ใช้รักษาโรคงูสวัด (ทั้งต้น)

ขอบคุณที่มา : วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี , thaihealth (สสส.) , หมอชาวบ้าน